تتراکلرواتیلن چیست؟
تتراکلرواتیلن (tetrachloroethylene)، که معمولاً به عنوان PERC یا PCE شناخته می شود، یک ماده همه کاره با استفاده گسترده در صنایع مختلف است. این مقاله به جنبه‌های ظریف تتراکلرواتیلن می‌پردازد، ترکیب شیمیایی، خواص، کاربردها، ملاحظات ایمنی و اثرات زیست‌محیطی آن را روشن می‌کند.
خواص تتراکلراتیلن
تتراکلراتیلن مایعی بی رنگ و غیر قابل اشتعال با بوی مشخص اتر مانند است. فرمول شیمیایی آن C2Cl4 است که نشان دهنده وجود دو اتم کربن و چهار اتم کلر است. وزن مولکولی تتراکلراتیلن تقریباً 165.83 گرم بر مول است و نقطه جوش آن 121.1 درجه سانتیگراد (250.0 درجه فارنهایت) و نقطه ذوب 22.4- درجه سانتیگراد (8.3- درجه فارنهایت) است.
مشخصات فیزیکی تتراکلرواتیلن
- تتراکلراتیلن چگالی تر از آب است، با وزن مخصوص 1.623 در 25 درجه سانتیگراد (77 درجه فارنهایت).
- دارای فشار بخار بالای 17 میلی متر جیوه در 20 درجه سانتی گراد (68 درجه فارنهایت) است که باعث فرار و تبخیر آسان آن می شود.
- این حلال به راحتی با آب مخلوط نمی شود اما در حلال های آلی مختلف حلالیت خوبی دارد
- تتراکلراتیلن پایدار است و در شرایط عادی به راحتی تجزیه نمی شود.
خواص شیمیایی تتراکلرواتیلن
- تتراکلراتیلن به دلیل وجود اتم های کلر در ساختار آن به عنوان هیدروکربن های کلردار طبقه بندی می شود.
- تحت شرایط خاصی تحت واکنش های معمول ترکیبات آلی از جمله هالوژناسیون و هیدرولیز قرار می گیرد
- هنگامی که تتراکلراتیلن در معرض دمای بالا یا شعله قرار می گیرد می تواند گازهای سمی و خورنده مانند فسژن و کلر تولید کند.
کاربردهای تتراکلراتیلن
تتراکلراتیلن به دلیل خواص منحصر به فرد خود کاربرد گسترده ای در صنایع مختلف پیدا می کند. در اینجا برخی از برنامه های کاربردی قابل توجه است:
خشک شویی و صنعت نساجی
- تتراکلراتیلن به دلیل توانایی آن در حل کردن چربی، روغن و لکه های پارچه ها بدون آسیب رساندن به آنها، به طور گسترده به عنوان حلال در فرآیندهای خشکشویی استفاده می شود.
- سرعت تبخیر سریع آن حداقل باقیمانده را تضمین می کند و آن را برای منسوجات و پارچه های ظریف از جمله پشم، ابریشم و پولک ها مناسب می کند.
چربی زدایی فلزات
- تتراکلراتیلن یک عامل چربی زدایی موثر برای سطوح فلزی به ویژه در صنایعی مانند خودروسازی، هوافضا و ماشینکاری است.
- روغن ها، روان کننده ها و سایر آلاینده ها را قبل از پردازش یا مونتاژ بیشتر از قطعات فلزی به طور موثر حذف می کند.
- تولید مواد شیمیایی در فرآیندهای تولید شیمیایی، تتراکلراتیلن به عنوان یک واکنش دهنده، کاتالیزور یا حلال عمل می کند.
- در تولید ترکیبات آلی مختلف مانند فلوئوروکربن ها، کلروفلوئوروکربن ها (CFC) و هیدروفلوئوروکربن ها (HFCs) شرکت می کند.
تمیز کردن لکه و از بین بردن لکه
پاک کننده های لکه بر پایه تتراکلرواتیلن که اغلب به صورت آئروسل موجود است، معمولاً برای درمان لکه روی فرش، اثاثه یا لوازم داخلی و منسوجات استفاده می شود.
به طور موثر لکه های ماندگار را از بین می برد، از جمله لکه های ناشی از جوهر، گریس، روغن و رنگ های خاص.
کاربردهای آزمایشگاهی و تحقیقاتی
تتراکلراتیلن به عنوان یک حلال آزمایشگاهی برای روش های مختلف علمی از جمله تکنیک های جداسازی و استخراج کاربرد پیدا می کند.
معمولاً در کروماتوگرافی، تهیه نمونه و به عنوان محیط واکنش در سنتز آلی استفاده می شود.
ملاحظات ایمنی و اقدامات احتیاطی
در حالی که تتراکلراتیلن مزایای متعددی را ارائه می دهد، خطرات بالقوه ای برای سلامت انسان و محیط زیست دارد. برای اطمینان از حمل و استفاده ایمن باید اقدامات احتیاطی مناسب انجام شود.
خطرات سلامتی
- استنشاق بخار تتراکلراتیلن می تواند منجر به مشکلات سلامتی مختلف شود، از تحریک خفیف تا عوارض جدی تر، از جمله سرگیجه، حالت تهوع، و افسردگی سیستم عصبی مرکزی.
- قرار گرفتن طولانی مدت در معرض غلظت های بالای تتراکلراتیلن ممکن است باعث آسیب کبد و کلیه و همچنین اثرات نامطلوب بر سیستم تولید مثل و ایمنی شود.
اثرات زیست محیطی
- تتراکلراتیلن یک ترکیب آلی فرار (VOC) است و می تواند به تشکیل ازن در سطح زمین کمک کند که هم برای سلامت انسان و هم برای محیط زیست مضر است.
- دفع نادرست یا انتشار تصادفی تتراکلراتیلن، منابع خاک و آب را آلوده می کند و به طور بالقوه بر تعادل اکوسیستم تأثیر می گذارد.
حمل و نقل ایمن و مقررات
برای کاهش خطرات مرتبط با تتراکلرواتیلن، پیروی از اقدامات ایمنی مناسب و رعایت دستورالعمل‌های نظارتی مهم است. برخی از ملاحظات کلیدی عبارتند از:
- استفاده از سیستم های تهویه مناسب و تجهیزات حفاظت فردی (PPE) هنگام کار با تتراکلراتیلن
- حصول اطمینان از روش های نگهداری و جابجایی مناسب برای به حداقل رساندن نشت، نشت و رها شدن تصادفی
- رعایت مقررات محلی و دستورالعمل های مربوط به استفاده و دفع تتراکلرواتیلن.
- در نتیجه، تتراکلراتیلن یک ترکیب شیمیایی چندوجهی با کاربردهای متنوع در صنایعی مانند خشکشویی، چربی زدایی فلزات و تولید مواد شیمیایی است.
مترادف ها : پرکلرواتن، پرکلرواتیلن، perc، PCE، تتراکلرید دی کربن، دی کلرید کربن، کربن دی کلراتوم
